১. জীৱন প্ৰক্ৰিয়া
জীৱন প্ৰক্ৰিয়া বুলিলে কি বুজায়?
a) যিকোনো জীৱবৈজ্ঞানিক কাৰ্য্য
b) জীৱিত গঠনসমূহৰ পৰিসৰ আৰু মৰামতি নিশ্চিত কৰা প্ৰক্ৰিয়া
c) যিকোনো কাৰ্য্য য’ত শক্তি খৰচ হয়
d) কেৱল মানুহৰ সৈতে জড়িত প্ৰক্ৰিয়া
উত্তৰ: b) জীৱিত গঠনসমূহৰ পৰিসৰ আৰু মৰামতি নিশ্চিত কৰা প্ৰক্ৰিয়া
দৃশ্যমান গতি কিয় জীৱনৰ পৰ্যাপ্ত মানদণ্ড নহয়?
a) বহুতো জীৱিত বস্তু নুঢ়ে
b) গতি আণৱিক পৰ্যায়ত ঘটিব পাৰে
c) নিৰ্জীৱ বস্তুসমূহেও গতি কৰিব পাৰে
d) ওপৰৰ সকলো
উত্তৰ: d) ওপৰৰ সকলো
ভাইৰাছবোৰ জীৱিত নে নহয় সেয়া কিয় বিতৰ্কৰ বিষয়?
a) সিহঁতে শ্বাস প্ৰশ্বাস লয় নে নহয়
b) সিহঁতৰ ভিতৰত কেৱল পোহনীয়া কোষত থকাৰ সময়হে আণৱিক গতি দেখা যায়
c) সিহঁতে প্ৰজনন কৰিব নোৱাৰে
d) সিহঁতে বৃদ্ধি নকৰে
উত্তৰ: b) সিহঁতৰ ভিতৰত কেৱল পোহনীয়া কোষত থকাৰ সময়হে আণৱিক গতি দেখা যায়
২. পৰিপোষণ
কোন পৰিপোষণত অনজৈৱ পদাৰ্থৰ পৰা জৈৱ পদাৰ্থৰ সংশ্লেষণ হয়?
a) স্বপোষী
b) পৰপোষী
c) মৃতপোষী
d) পৰজীৱী
উত্তৰ: a) স্বপোষী
স্বপোষী পৰিপোষণৰ বাবে কোনটো প্ৰক্ৰিয়া প্ৰয়োজনীয়?
a) ৰাসায়নিক সংশ্লেষণ
b) শ্বাস প্ৰশ্বাস
c) আলোক-সংযোজনা
d) হজম
উত্তৰ: c) আলোক-সংযোজনা
লালাত থকা প্ৰধান এনজাইমটো কি?
a) ট্ৰিপছিন
b) পেপছিন
c) লালা এমাইলেজ
d) লিপেজ
উত্তৰ: c) লালা এমাইলেজ
ম’হ যি পাৰা আদি ফুঙাসে কিদৰে পৰিপোষণ লাভ কৰে?
a) আলোক-সংযোজনা
b) বাহিৰৰ পৰিবেশত পদাৰ্থ গলোৱাৰ পিছত শোষণ কৰি
c) ভক্ষণ আৰু ভিতৰুৱা হজম
d) পৰজীৱী
উত্তৰ: b) বাহিৰৰ পৰিবেশত পদাৰ্থ গলোৱাৰ পিছত শোষণ কৰি
৩. শ্বাস প্ৰশ্বাস
বায়ুমণ্ডলীয় শ্বাস প্ৰশ্বাসৰ অন্তিম উৎপন্ন পদাৰ্থ কি?
a) এলকহল আৰু কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড
b) লেকটিক এচিড
c) কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড আৰু পানী
d) গ্লুক’জ
উত্তৰ: c) কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড আৰু পানী
জলজ প্ৰাণীয়ে স্থলজ প্ৰাণীৰ তুলনাত কিয় বেছিকৈ শ্বাস লয়?
a) সিহঁতৰ ফোপোলা সৰু হয়
b) পানীত গলিত অক্সিজেন বায়ুমণ্ডলীয় অক্সিজেনতকৈ কম
c) সিহঁতৰ অধিক শক্তি লাগে
d) সিহঁত ঠাণ্ডা-ৰক্তৰ প্ৰাণী
উত্তৰ: b) পানীত গলিত অক্সিজেন বায়ুমণ্ডলীয় অক্সিজেনতকৈ কম
মানুহৰ ফোপোলাৰ কোনটো গঠন গেছৰ আদান-প্ৰদানৰ বাবে দায়িত্বত থাকে?
a) ব্ৰংকাই
b) এলভিঅ’লাই
c) ট্রাকিয়া
d) ডায়াফ্ৰাম
উত্তৰ: b) এলভিঅ’লাই
৪. পৰিবহন
উদ্ভিদৰ পানী পৰিবহনৰ বাবে কোনটো তন্তু দায়িত্বত থাকে?
a) ফ্ল’এম
b) জাইলেম
c) কেম্বিয়াম
d) ইপিডাৰ্মিছ
উত্তৰ: b) জাইলেম
মানুহৰ হৃদয়টো কিয় চাৰিখন কোঠালৈ বিভক্ত কৰা হয়?
a) অক্সিজেনযুক্ত আৰু অক্সিজেনবিহীন তেজৰ মিশ্ৰণ ৰোধ কৰিবলৈ
b) অধিক তেজ সোনকালে পাম্প কৰিবলৈ
c) অংগটোৰ আকাৰ কম কৰিবলৈ
d) অক্সিজেন সংৰক্ষণ কৰিবলৈ
উত্তৰ: a) অক্সিজেনযুক্ত আৰু অক্সিজেনবিহীন তেজৰ মিশ্ৰণ ৰোধ কৰিবলৈ
ৰক্ত প্লেটলেটৰ কাম কি?
a) অক্সিজেন পৰিবহন কৰে
b) পুষ্টি শোষণ কৰে
c) ৰক্তৰ জমা প্ৰক্ৰিয়াত সহায় কৰে
d) বর্জ্য অপসাৰণ কৰে
উত্তৰ: c) ৰক্তৰ জমা প্ৰক্ৰিয়াত সহায় কৰে
গছৰ ‘ট্ৰান্সল’কেচন’ বুলিলে কি বুজায়?
a) জাইলেমৰ যোগেদি খনিজ পদাৰ্থ সৰবৰাহ
b) জাইলেমৰ যোগেদি পানীৰ সৰবৰাহ
c) ফ্ল’এমৰ যোগেদি খাদ্যৰ পৰিবহন
d) স্তোমাতাৰ যোগেদি গেছৰ পৰিবহন
উত্তৰ: c) ফ্ল’এমৰ যোগেদি খাদ্যৰ পৰিবহন
৫. অপসাৰণ
মানুহৰ মুখ্য অপসাৰক অংগটো কি?
a) যকৃত
b) কিডনী
c) পাকস্থলী
d) ফোপোলা
উত্তৰ: b) কিডনী
কিডনীৰ কোনটো গঠন তেজৰ পৰিশোধনৰ বাবে দায়িত্বত থাকে?
a) ইউৰেটাৰ
b) নেফ্ৰন
c) মূত্ৰাশয়
d) বাওমেনৰ ক্যাপচুল
উত্তৰ: b) নেফ্ৰন
ডায়ালাইছিছৰ সময়ত তেজৰ পৰা কোনটো বর্জ্য পদাৰ্থ আঁতৰ কৰা হয়?
a) কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড
b) নাইট্ৰ’জেনযুক্ত বর্জ্য
c) অক্সিজেন
d) পানী
উত্তৰ: b) নাইট্ৰ’জেনযুক্ত বর্জ্য
চুটি উত্তৰৰ বহু-বিকল্প প্ৰশ্ন (SAQs)
প্ৰশ্ন: জীৱিত জীৱৰ বাবে কিয় অনুৱায়ী গতিৰ প্ৰয়োজন?
ক) গঠনাত্মক ভাঙনিৰ বাবে
খ) শৃংখলা আৰু মেরামতি সুৰক্ষিত কৰিবলৈ
গ) গতিশীলতা সম্পাদন কৰিবলৈ
ঘ) বর্জ্য নিৰ্গত কৰিবলৈ
উত্তৰ: খ
প্ৰশ্ন: জীৱন প্ৰক্ৰিয়া বুলিলে কি বুজায়?
ক) বৃদ্ধি আৰু প্ৰজনন
খ) প্ৰয়োজনীয় ৰক্ষণাবেক্ষণ প্ৰক্ৰিয়া
গ) বাহ্যিক পৰিৱেশৰ প্ৰতিক্ৰিয়া
ঘ) জীৱৰ এলোমেলীয়া কাৰ্যকলাপ
উত্তৰ: খ
প্ৰশ্ন: আমীবাই কেনেকৈ খাবাৰ গ্ৰহণ কৰে?
ক) চিলিয়াৰ জৰিয়তে
খ) আঙুলিৰ দৰে প্ৰসাৰিত অংশৰ সহায়ত
গ) প্ৰসৰণৰ জৰিয়তে
ঘ) অসমসিসৰ জৰিয়তে
উত্তৰ: খ
প্ৰশ্ন: স্বাৱংপোষিত পুষ্টিৰ বাবে প্ৰধান উপাদান কি?
ক) অক্সিজেন
খ) নাইট্ৰজেন
গ) কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড আৰু পানী
ঘ) প্ৰ'টিন
উত্তৰ: গ
প্ৰশ্ন: পৰিপাকৰ সময়ত থুথুৰ ভূমিকা কি?
ক) দাঁত পৰিষ্কাৰ কৰে
খ) খাদ্য আদ্ৰ কৰে
গ) ষ্টাৰ্চ চিনিত পৰিণত কৰে
ঘ) উপৰিউক্ত সকলো
উত্তৰ: ঘ
দীঘল উত্তৰৰ বহু-বিকল্প প্ৰশ্ন (LAQs)
প্ৰশ্ন: মানুহৰ দ্বিগুণ ৰক্ত সঞ্চালন প্ৰক্ৰিয়াটো বুজাই দিয়া।
ক) ৰক্ত এক চক্ৰত হৃদপিণ্ডৰ মাজেৰে এবাৰ পাৰ হয়।
খ) অক্সিজেনযুক্ত আৰু অক্সিজেনবিহীন ৰক্ত মিশ্ৰিত হয়।
গ) ৰক্ত এক চক্ৰত হৃদপিণ্ডৰ মাজেৰে দুবাৰ পাৰ হয়, অক্সিজেনযুক্ত আৰু অক্সিজেনবিহীন ৰক্ত পৃথক কৰে।
ঘ) ৰক্ত কেৱল এটা দিশত সঞ্চালিত হয়।
উত্তৰ: গ
প্ৰশ্ন: পুষ্টি শোষণত ভিলিৰ ভূমিকা বৰ্ণনা কৰা।
ক) কেৱল চর্বি শোষণ কৰে।
খ) শোষণৰ বাবে পৃষ্ঠতল বৃদ্ধি কৰে।
গ) পানী ৰক্তলৈ পৰিবহন কৰে।
ঘ) ৰক্তৰ সৈতে গেছ বিনিময় কৰে।
উত্তৰ: খ
প্ৰশ্ন: গছত পানী হ্ৰাস নিয়ন্ত্ৰণত স্তোমাটাৰ ভূমিকা কি?
ক) দিনত মুকলি আৰু ৰাতি বন্ধ হৈ থাকে।
খ) ৰক্ষী কোষৰ ফুলা-চোকা হৈ থাকে।
গ) পানীৰ বাষ্প সোজাকৈ বায়ুত প্ৰৱাহিত হয়।
ঘ) শিপাৰ চোষণ চাপ সৃষ্টি কৰে।
উত্তৰ: খ
প্ৰশ্ন: পৰিপাকত পিত্তৰ ভূমিকা কি?
ক) প্ৰ'টিন ভাঙে।
খ) জঠৰৰ তেজ অভাৰ্জন কৰে।
গ) এনজাইমে চর্বি ভালকৈ কাৰ্য কৰে বুলি ইমালচিফাই কৰে।
ঘ) অন্ত্ৰত পানী শোষণ কৰে।
উত্তৰ: গ
প্ৰশ্ন: নিৰ্গমনত নেফ্ৰনৰ ভূমিকা কি?
ক) ৰক্ত পৰিসঞ্চালন কৰে আৰু প্ৰয়োজনীয় পদাৰ্থ পুনঃশোষণ কৰে।
খ) লিম্ফ তরল উৎপন্ন কৰে।
গ) কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড নিৰ্গমন কৰে।
ঘ) জটিল কাৰ্বোহাইড্ৰেট ভাঙে।
উত্তৰ: ক
যুক্তি ভিত্তিক বহু-বিকল্প প্ৰশ্ন (Assertion and Reason MCQs)
প্ৰশ্ন:
উক্তি (A): প্ৰকাশপ্ৰক্রিয়াই অক্সিজেন এটা উপ-উৎপাদ হিচাপে প্ৰস্তুত কৰে।
যুক্তি (R): গছে গ্লুক'জ ভাঙিবলৈ পোহৰৰ প্ৰয়োজন।
ক) A আৰু R দুয়ো সঠিক, আৰু R হৈছে Aৰ সঠিক ব্যাখ্যা।
খ) A আৰু R দুয়ো সঠিক, কিন্তু R হৈছে Aৰ সঠিক ব্যাখ্যা নহয়।
গ) A সঠিক, কিন্তু R ভুল।
ঘ) A ভুল, কিন্তু R সঠিক।
উত্তৰ: গ
প্ৰশ্ন:
উক্তি (A): মানুহৰ শ্বাস-প্ৰশ্বাসত দুয়ো এবের'বিক আৰু এনেবৰ'বিক পথ অন্তৰ্ভুক্ত।
যুক্তি (R): হঠাতে তীব্ৰ কাৰ্যকলাপৰ সময়ত মানুহৰ পেশীয়ে এনেবৰ'বিক শ্বাস-প্ৰশ্বাস কৰে।
ক) A আৰু R দুয়ো সঠিক, আৰু R হৈছে Aৰ সঠিক ব্যাখ্যা।
খ) A আৰু R দুয়ো সঠিক, কিন্তু R হৈছে Aৰ সঠিক ব্যাখ্যা নহয়।
গ) A সঠিক, কিন্তু R ভুল।
ঘ) A ভুল, কিন্তু R সঠিক।
উত্তৰ: ক
কেছ ভিত্তিক বহু-বিকল্প প্ৰশ্ন (Case-Based Questions MCQs)
প্ৰশ্ন: এটা ছাত্ৰে এবাৰ্যগত পাতৰ ওপৰত এক পৰীক্ষা কৰে আৰু ৬ ঘণ্টাৰ বাবে চুৰ্যৰ পোহৰত থোৱাৰ পিছত ষ্টাৰ্চ পৰীক্ষা কৰে।
প্ৰশ্ন: পৰীক্ষাত কিয় এলকহ'ল ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
ক) ক্ল'ৰ'ফিল গলোৱাৰ বাবে।
খ) আয়'ডিন শোষণৰ বাবে।
গ) পানী বাষ্প হৈ উড়ি যাবৰ বাবে।
ঘ) ষ্টাৰ্চৰ উপস্থিতি পৰীক্ষা কৰিবলৈ।
উত্তৰ: ক
প্ৰশ্ন: দুটা পটত লগোৱা গছ দুটা দুটা বেল জাৰত ৰখা হয়, য’ত এটা জাৰত পটাছিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড থাকে (যি CO₂ শোষণ কৰে) আৰু আনটোত নাই।
প্ৰশ্ন: ষ্টাৰ্চ পৰীক্ষাৰ ফলাফল কি হব?
ক) দুয়োত ষ্টাৰ্চৰ উপস্থিতি দেখা যাব।
খ) কেৱল পটাছিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড নথকা গছৰ ষ্টাৰ্চ উপস্থিতি দেখা যাব।
গ) কেৱল পটাছিয়াম হাইড্ৰ’ক্সাইড থকা গছত ষ্টাৰ্চ উপস্থিতি দেখা যাব।
ঘ) কোনো গছৰেই ষ্টাৰ্চৰ উপস্থিতি দেখা নাযাব।
উত্তৰ: খ
প্ৰশ্ন: এখন একুৱেৰিয়ামত এটা মাছ দেখা যায়। ইয়াৰ মুখ আৰু গিলৰ ছিদ্ৰসমূহ লয়লয়া কৰি সৰৰে।
প্ৰশ্ন: এই গতিৰ গুৰুত্ব কি?
ক) খাদ্য কণিকা গুচাই ফেলা।
খ) গিলৰ জৰিয়তে অক্সিজেনৰ সলনি কৰিবলৈ।
গ) পৰিপাক সহায়ত।
ঘ) শৰীৰ ঠাণ্ডা কৰিবলৈ।
উত্তৰ: খ
প্ৰশ্ন: এটা পৰীক্ষা টিউবত চিনি দ্ৰাৱণৰ সৈতে ইষ্ট সংস্কৃতি আৰু চুন পানী থোৱা আছে। কিছু সময়ৰ পিছত চুন পানী দুৱঁলি হৈ পৰে।
প্ৰশ্ন: চুন পানী দুৱঁলি হোৱাৰ কাৰণ কি?
ক) পচন প্ৰক্ৰিয়াৰ সময়ত অক্সিজেন মুকলি হয়।
খ) দ্ৰাৱণত ইথানল গঠিত হয়।
গ) ইষ্টৰ দ্বাৰা কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড মুকলি হয়।
ঘ) চিনি পানীত পৰি পানীত পৰিণত হয়।
উত্তৰ: গ
চিত্ৰ ভিত্তিক বহু-বিকল্প প্ৰশ্ন (Diagram-Based Questions MCQs)
প্ৰশ্ন: পাতৰ এটা আকৰ্ষণীয় অংশত ক্ল'ৰ'প্লাষ্টসমূহ দেখা যায়। ক্ল'ৰ'প্লাষ্টৰ প্ৰধান কাৰ্য কি?
ক) গেছৰ সলনি।
খ) পানী শোষণ।
গ) প্ৰকাশপ্ৰক্ৰিয়া।
ঘ) পৰিবহন।
উত্তৰ: গ
প্ৰশ্ন: মানুহৰ শ্বাস প্ৰণালীৰ চিত্ৰত আলভিঅ’লি চিহ্নিত।
প্ৰশ্ন: আলভিঅ’লিৰ কাৰ্য কি?
ক) অক্সিজেন টিশ্যুত লৈ যোৱা।
খ) অক্সিজেন সংগ্ৰহ কৰা।
গ) বায়ু আৰু ৰক্তৰ মাজত গেছৰ সলনি।
ঘ) ধূলি আৰু ক্ৰিমিন গুচাই দিয়া।
উত্তৰ: গ
প্ৰশ্ন: নেফ্ৰনৰ গঠন চিত্ৰত ব’মেন কেপচুল দেখুৱাইছে।
প্ৰশ্ন: ব’মেন কেপচুলত কি হয়?
ক) এনজাইম নিঃসৰণ।
খ) ৰক্ত পৰিসঞ্চালন।
গ) পানী পুনঃশোষণ।
ঘ) ইউৰিয়াৰ এমোনিয়াত পৰিৱৰ্তন।
উত্তৰ: খ
প্ৰশ্ন: স্তোমাটাল খোলাৰ চিত্ৰটোত।
প্ৰশ্ন: স্তোমাটাৰ খোলা-বন্ধ নিয়ন্ত্ৰণৰ কাৰণ কি?
ক) পোহৰৰ তীব্ৰতা।
খ) ৰক্ষী কোষত পানীৰ প্ৰবাহ।
গ) কাৰ্বন ডাইঅক্সাইডৰ সান্নিধ্য।
ঘ) ওপৰত উল্লেখ কৰা সকলো।
উত্তৰ: ঘ
পূৰণশীল বহু-বিকল্প প্ৰশ্ন (Fill-in-the-Blanks MCQs)
প্ৰশ্ন: অক্সিজেনৰ অনুপস্থিতিত গ্লুক'জ ভাঙি দিয়া প্ৰক্ৰিয়াটো কি বোলা হয়?
ক) গাঁজনি।
খ) অক্সিডেচন।
গ) এবৰিক শ্বাস-প্ৰশ্বাস।
ঘ) প্ৰকাশপ্ৰক্ৰিয়া।
উত্তৰ: ক
প্ৰশ্ন: প্ৰকাশপ্ৰক্ৰিয়াৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় সেউজীয়া ৰং পদাৰ্থটো কি?
ক) হেম’গ্ল’বিন।
খ) ক্ল’ৰ’ফিল।
গ) মায়’গ্ল’বিন।
ঘ) কেৰাটিন।
উত্তৰ: খ
প্ৰশ্ন: মানুহৰ শৰীৰত অক্সিজেন ৰক্তত কিমানদূৰ লৈ যোৱা হয়?
ক) শ্বেত ৰক্ত কণিকা।
খ) প্লেটলেট।
গ) প্লাজমা।
ঘ) হেম’গ্ল’বিন।
উত্তৰ: ঘ
প্ৰশ্ন: কিডনীৰ গঠনগত আৰু কাৰ্যাত্মক একক কি?
ক) নেফ্ৰন।
খ) আলভিঅ’লি।
গ) জাইলেম।
ঘ) ফ্ল’য়েম।
উত্তৰ: ক
মিলোৱা বহু-বিকল্প প্ৰশ্ন (Match the Following MCQs)
| উপাদান | কাৰ্য |
| A) জাইলেম | 3) পানী পৰিবহন কৰে। |
| B) ফ্ল’য়েম | 1) খাদ্য পৰিবহন কৰে। |
| C) ভিলি | 2) পুষ্টি শোষণ কৰে। |
উত্তৰ: B) A-3, B-1, C-2
| এনজাইম | কাৰ্য |
| A) চেলিভাৰী এমাইলেজ | 2) ষ্টাৰ্চ ভাঙে। |
| B) পেপছিন | 1) প্ৰ’টিন ভাঙে। |
| C) লিপেজ | 3) চর্বি ভাঙে। |
উত্তৰ: B) A-2, B-1, C-3
True/False প্ৰশ্ন (True/False Questions MCQs)
প্ৰশ্ন: স্বাৱংপোষিত জীৱে খাদ্যৰ বাবে আন জীৱৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল।
উত্তৰ: False
প্ৰশ্ন: এনেবৰ’বিক শ্বাস-প্ৰশ্বাস এবৰ’বিক শ্বাস-প্ৰশ্বাসতকৈ বেছি শক্তি মুক্ত কৰে।
উত্তৰ: False
প্ৰশ্ন: গছৰ পৰা পানী হ্ৰাস হয় স্থানান্তৰৰ জৰিয়তে।
উত্তৰ: True
প্ৰশ্ন: মানুহৰ ৰক্তত অক্সিজেন পৰিবহন ৰক্তৰ প্লাজমাই কৰে।
উত্তৰ: False (অক্সিজেন ৰক্তৰ ৰঙা কণিকাৰ হেম’গ্ল’বিনৰ দ্বাৰা পৰিবাহিত হয়)।
विषय: जीवन प्रक्रियाएँ (Life Processes)
जीवित होने का मुख्य मापदंड क्या है?
a) वस्तु का रंग
b) दृश्य गति
c) आणविक गति
d) वस्तु का आकार
उत्तर: c) आणविक गति
जीवों में जीवन प्रक्रियाओं का कार्य क्या है?
a) केवल वृद्धि
b) संरचना को टूटने और क्षति से बचाना
c) केवल प्रजनन
d) रंग और बनावट को बनाए रखना
उत्तर: b) संरचना को टूटने और क्षति से बचाना
जीवों में जीवन प्रक्रियाओं के लिए ऊर्जा कौन सी प्रक्रिया प्रदान करती है?
a) पाचन
b) उत्सर्जन
c) पोषण
d) श्वसन
उत्तर: d) श्वसन
स्वपोषी पोषण में क्लोरोफिल की क्या भूमिका होती है?
a) मिट्टी से पोषक तत्व अवशोषित करना
b) प्रकाश संश्लेषण में सूर्य के प्रकाश को अवशोषित करना
c) पौधे में पानी का परिवहन करना
d) पौधे को रोगों से बचाना
उत्तर: b) प्रकाश संश्लेषण में सूर्य के प्रकाश को अवशोषित करना
एरोबिक श्वसन के दौरान क्या होता है?
a) पाइरूवेट लैक्टिक एसिड में परिवर्तित हो जाता है
b) पाइरूवेट कार्बन डाइऑक्साइड और पानी में टूट जाता है
c) ऑक्सीजन का उपयोग नहीं होता
d) एटीपी उत्पन्न नहीं होती
उत्तर: b) पाइरूवेट कार्बन डाइऑक्साइड और पानी में टूट जाता है
विषय: पोषण (Nutrition)
निम्नलिखित में से कौन स्वपोषी पोषण का भाग नहीं है?
a) कार्बन डाइऑक्साइड
b) पानी
c) ऑक्सीजन
d) क्लोरोफिल
उत्तर: c) ऑक्सीजन
पाचन में एंजाइमों की भूमिका क्या होती है?
a) जटिल पदार्थों को सरल पदार्थों में तोड़ना
b) शरीर में पोषक तत्वों को संग्रहीत करना
c) रक्त में पोषक तत्वों का अवशोषण करना
d) उपरोक्त में से कोई नहीं
उत्तर: a) जटिल पदार्थों को सरल पदार्थों में तोड़ना
मनुष्यों में कार्बोहाइड्रेट का पाचन मुख्य रूप से कहाँ होता है?
a) पेट
b) बड़ी आंत
c) छोटी आंत
d) मुँह
उत्तर: d) मुँह
पाचन के लिए पित्त (Bile) कौन सा अंग बनाता है?
a) पेट
b) अग्न्याशय
c) यकृत (लिवर)
d) छोटी आंत
उत्तर: c) यकृत (लिवर)
पौधों में ऊर्जा का प्राथमिक भंडारण रूप कौन सा है?
a) ग्लाइकोजन
b) ग्लूकोज
c) स्टार्च
d) फ्रक्टोज
उत्तर: c) स्टार्च
विषयवार प्रश्नोत्तरी (Topic-wise MCQs)
1. जीवन प्रक्रियाओं का परिचय (Introduction to Life Processes)
जीवन प्रक्रिया क्या है?
a) कोई भी जैविक गतिविधि
b) संरचना के रखरखाव और मरम्मत को सुनिश्चित करने वाली प्रक्रिया
c) कोई भी गतिविधि जिसमें ऊर्जा खर्च होती है
d) केवल मनुष्यों से संबंधित प्रक्रिया
उत्तर: b) संरचना के रखरखाव और मरम्मत को सुनिश्चित करने वाली प्रक्रिया
दृश्य गति जीवन के लिए पर्याप्त मापदंड क्यों नहीं है?
a) कई जीवित चीजें नहीं हिलतीं
b) गति आणविक स्तर पर हो सकती है
c) निर्जीव चीजें भी हिल सकती हैं
d) उपरोक्त सभी
उत्तर: d) उपरोक्त सभी
वायरस के जीवित होने को लेकर विवाद क्यों है?
a) वे श्वसन नहीं करते
b) वे केवल मेजबान कोशिका के अंदर ही आणविक गति दिखाते हैं
c) वे प्रजनन नहीं कर सकते
d) वे वृद्धि नहीं करते
उत्तर: b) वे केवल मेजबान कोशिका के अंदर ही आणविक गति दिखाते हैं
2. पोषण (Nutrition)
किस प्रकार के पोषण में अकार्बनिक पदार्थों से जैविक पदार्थों का संश्लेषण होता है?
a) स्वपोषी
b) परपोषी
c) मृतोपजीवी
d) परजीवी
उत्तर: a) स्वपोषी
स्वपोषी पोषण के लिए कौन सी प्रक्रिया आवश्यक है?
a) रासायनिक संश्लेषण
b) श्वसन
c) प्रकाश संश्लेषण
d) पाचन
उत्तर: c) प्रकाश संश्लेषण
लार में पाचन में सहायक मुख्य एंजाइम कौन सा है?
a) ट्रिप्सिन
b) पेप्सिन
c) लार एमाइलेज
d) लाइपेज
उत्तर: c) लार एमाइलेज
फफूँद जैसे मशरूम पोषण कैसे प्राप्त करते हैं?
a) प्रकाश संश्लेषण
b) बाहरी विघटन के बाद अवशोषण
c) ग्रहण और आंतरिक पाचन
d) परजीवी
उत्तर: b) बाहरी विघटन के बाद अवशोषण
3. श्वसन (Respiration)
एरोबिक श्वसन का अंतिम उत्पाद क्या है?
a) शराब और कार्बन डाइऑक्साइड
b) लैक्टिक एसिड
c) कार्बन डाइऑक्साइड और पानी
d) ग्लूकोज
उत्तर: c) कार्बन डाइऑक्साइड और पानी
जलीय जीव स्थलीय जीवों की तुलना में अधिक तेजी से श्वसन क्यों करते हैं?
a) उनके फेफड़े छोटे होते हैं
b) पानी में घुला ऑक्सीजन वायुमंडलीय ऑक्सीजन से कम होता है
c) उन्हें अधिक ऊर्जा की आवश्यकता होती है
d) वे शीत-रक्त वाले होते हैं
उत्तर: b) पानी में घुला ऑक्सीजन वायुमंडलीय ऑक्सीजन से कम होता है
मानव फेफड़ों में गैस विनिमय के लिए कौन सा संरचना जिम्मेदार है?
a) ब्रोंकाई
b) एल्वियोली
c) ट्रेकिया
d) डायफ्राम
उत्तर: b) एल्वियोली
